Folklor, vekovna narodna umetnost

Folklor, kao umetnost koja je od davnina prenošena “sa kolena na koleno”, slikovito predstavlja duhovnu i kulturnu prošlost nekog  naroda.

 Folklor je uopšteno ime za umetnost koja, u ustaljenim tradicionalnim oblicima, živi u narodu i, kao posebna forma se prenosi sa generacije na generaciju, sa starijih na mlađe. Kroz folklor se može rekonstruisati duhovna i kulturna prošlost jednog naroda.

 Tokom vekova,  folklor je evoluirao što je uticalo i na prenošenje originalnosti narodnih tvorevina. Ovo se u muzici lako uočava na pesmama sa istim tekstom koje se u udaljenim krajevima pevaju na različite načine.

 Isto se dešava i sa narodnim igrama – narodna kola danas i ona od pre pedeset godina, iako sa istim imenima i nazivima, pokazuju primetne razlike. Narodni duh, najsnažniji pokretač svih ideja u umetnosti, nikada ne miruje. Narod obavezno i uvek stvara svoju umetnost, sa svojom etikom i posebnom karakteristikom.Ne može se sa sigurnošću utvrditi iz kojeg perioda datiraju određene igre i pesme, ali njihovo prikupljanje počinje krajem 19. veka, pa se može pretpostaviti da neke od njih potiču i iz 18. veka.

 Narodne igre i pesme nemaju kompozitora već su zapisane direktno od ljudi iz naroda koji su znali ili su se sećali starih pesama i igara. Srpski folklor je veoma raznolik po pitanju ritma, koraka, načina igre, muzike, ali i po pitanju narodnih nosnji.

 

Narodne nošnje jugoslovenskog Balkana

Početkom 20.veka narodnu nošnju polako potiskuje građanska odeća, da bi nakon izvesnog vremena i prevladala.
Originalni delovi i celine narodnih nošnji su uglavnom iz 19. veka i prve decenije 20. veka i čuvaju se u etnografskim muzejima, a poneko je sačuvao narodnu nošnju od svojih predaka u privatnom vlasništvu.

 Narodna nošnja dugo se već čuva kao kulturna baština. Poneki deo nošnje zadržao se duže u seoskim sredinama. Na prostoru Jugoslavije bogatsvo i raznolikost narodnih nošnji je fascinirajuća. Svaki narod i svaki kraj (oblast) imao je utkanu neku osobenost. Po nošnji se moglo znati odakle je ko. Tu su i nacionalne manjine (Slovaci, Mađari, Albanci, Nemci, Turci, Romi…) ili narodnosti kako smo ih za vreme socijalističke Jugoslavije zvali, koji su nosili svoju narodnu nošnju.

 Nošnja je pravljena kako za svakodnevni život tako i za svečane prilike. Za mlade u svetlijim nijansama, za starije u tamnijim. Za neveste se radila specijalna nošnja koja se isticala svojim bogatsvom i lepotom materijala, veza, ukrasa.

Seosku nošnju sve do 20. veka proizvode domaćinstva, žene u svojim kućama, a tek poneke delove odeće radile su seoske zanatlije. Žene su bile zadužene za gajenje biljaka i pravljenje materijala, bojile ga, krojile su, šile su, vezle, ukrašavale čipkom, gajtanima ili nekom drugom aplikacijom, tkale i plele.

 Narodnu nošnju čine košulje, suknje, pregače, prsluci muški i ženski, marame, različite kape za muškarce i žene, šeširi, pojasevi (tkanice ili dugačko platno koje se mota oko struka, kožni kaiš ), pantalone različitih krojeva ( ili kako se govorilo gaće), kaputići, duge haljine, čarape, obuća i nakit.

 

 

 Narodna nošnja pripada prošlosti, deo je kulturne baštine i kao takva priča slavnu i snažnu priču o svakom narodu. U sebi nosi neobičnu moć nastalu velikim trudom koji je morao biti uložen u njenu izradu. U nošnju je ugrađena ljubav prema svome narodu.